اسید سیتریک 1 آبه کد 100242 مرک

اسید سیتریک Citric acid

یک اسید آلی ضعیف با فرمول شیمیایی C6H8O7 است که هر سال بیش از دو میلیون تن از این ماده تولید می شود. اسید سیتریک معمولاً به عنوان یک افزودنی  مواد غذایی ، ماده پاک کننده و مکمل غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. اسید سیتریک به طور طبیعی در مرکبات به ویژه لیموترش وجود دارد و به آنها طعم ترش می بخشد. این ترکیب اولین بار در سال ۱۷۸۴ توسط یک محقق سوئدی از آب لیمو جدا شد. به دو شکل سیتریک مونو هیدارات یا آبدار و سیتریک آنهیدارت یا خشک وجود دارد.

این ترکیب بی بو و بی رنگ تا دهه ۱۹۰۰ همچنان از آب لیمو استخراج می شد تا اینکه دانشمندان توانستند آنرا از قارچ سیاه و آسپرژیلوس نیگر تولید کنند. با اینحال فرم سنتتیک آن با آنچه در مرکبات یافت می شود ، متفاوت است ولی  تولید این افزودنی از مرکبات بسیار پرهزینه است و تقاضا به مراتب از عرضه آن بیشتر است.

کاربردهای اسید سیتریک

این ترکیب به دلیل خاصیت اسیدی و مزه ای که دارد ، عمدتاً به عنوان ماده طعم دهنده و نگهدارنده به خصوص در نوشابه ها و شیرینی ها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از این ماده برای تثبیت یا حفظ داروها و به عنوان ضد عفونی کننده در برابر ویروس ها و باکتری ها استفاده می شود.

نوشیدنی ها یا محصولات غذایی مانند سس گوجه فرنگی نیز حاوی اسید سیتریک هستند. اگرچه این ماده بطور طبیعی تولید نمی شود اما به عنوان محصول جانبی تولید پنیر ، شراب و تولید نان ترش تولید می شود.

مواد غذایی و نوشیدنی ها حدود ۷۰٪  و محصولات دارویی و مکمل های غذایی ۲۰٪ اسید سیتریک تولیدی را استفاده می کنند و ۱۰٪ باقی مانده نیز در مواد تمیز کننده بکار می رود.

این ماده در صنعت به عنوان یک شار لحیم کاری عالی عمل می کند و می تواند به صورت خشک یا محلول غلیظ در آب مورد استفاده قرار بگیرد. فقط  باید بعد از لحیم کاری مخصوصاً با سیم های ریز سریع برداشته شود زیرا خاصیت خورندگی ضعیف دارد و به سرعت در آب داغ حل و شسته می شود. اسید سیتریک می تواند به عنوان جایگزینی برای اسید نیتریک در غیرفعال کردن فولاد ضدزنگ استفاده شود.

این ماده می تواند به عنوان بخشی از فرایند تولید فیلم عکاسی به عنوان یک حمام متوقف کننده بو استفاده شود. ظاهر کنندگان عکس قلیایی هستند ، بنابراین از یک اسید ضعیف برای خنثی کردن و متوقف کردن عمل آنها استفاده می شود ، اما استفاده از اسید استیک باعث باقی ماندن بوی سرکه قوی در اتاق تاریک می شود.

اسید سیتریک یک ماده شلات کننده عالی است و با محلول ساختن فلزات ، آنها را به هم متصل می کند. این ماده برای از بین بردن رسوبات آهکی از دیگهای بخار استفاده می شود.

همچنین می توان از آن برای تصفیه آب استفاده کرد و این مسئله باعث بهبود اثربخشی صابون ها و شوینده های لباس می شود. اسید سیتریک با شلاته کردن فلزات در آب سخت  به دترجنت ها اجازه می دهد تا کف تولید کنند و بدون نیاز به نرم شدن آب ، بهتر کار کنند.

اسید سیتریک یک اسید آلفا هیدروکسی و یک ماده فعال در لایه بردارهای شیمیایی پوست است. این ماده معمولاً به عنوان یک بافر برای افزایش حلالیت هروئین قهوه ای مورد استفاده قرار می گیرد. این اسید همچنین  به عنوان یکی از ترکیبات فعال در تولید بافت های صورت با خواص ضد ویروسی استفاده می شود.

کاربرد اسید سیتریک در صنایع غذایی

این ماده یکی از رایج ترین مواد افزودنی غذایی در جهان است و برای تقویت اسیدیته ، تقویت طعم و حفظ مواد تشکیل دهنده خوراکیها استفاده می شود.

pH اسیدی این ماده آنرا تبدیل به یک ماده نگهدارنده مفید کرده است. از آنجا که بسیاری از باکتری ها قادر به رشد در محیط اسیدی نیستند ، اسید سیتریک اغلب به عنوان نگهدارنده به مربا ، ژله ، آب نبات ، کنسرو و حتی محصولات گوشتی اضافه می شود.

از آنجا که این ترکیب می تواند به صورت پودر تهیه شود ، در صورت تمایل به طعم ترش می توان از آن در غذاهای خشک نیز استفاده کرد. اسید سیتریک یک جایگزین خشک برای آب لیمو یا سرکه در خوراکیهایی مانند نمک چاشنی ، پودرهای طعم دهنده و میان وعده های ترد است.

آب میوه ها ، نوشیدنی های پودری ، آب نبات ها ، غذاهای یخ زده و برخی از لبنیات اغلب حاوی اسید سیتریک سنتتیک هستند. این ماده همچنین به میوه ها و سبزیجات کنسرو شده برای حفاظت از بوتولیسم – بیماری نادر و جدی ناشی از تولید سم باکتری کلسترودیم بوتولینوم – اضافه می شود.

استفاده از اسید سیتریک در صنایع دارویی

اسید سیتریک ماده اصلی داروها و مکمل های غذایی است. این ماده برای کمک به تثبیت و حفظ ترکیبات فعال به داروها اضافه شده و همچنین برای تقویت یا ماسک کردن طعم داروهای جویدنی و شربت های دارویی مورد استفاده قرار می گیرد.

مکمل های معدنی مانند منیزیم و کلسیم ممکن است حاوی اسید سیتریک به شکل سیترات برای تقویت جذب باشند.