اسید سیتریک

اسید سیتریک

اسید سیتریک یک اسید آلی ضعیف است  که در مرکبات یافت می‌شود. شکل ظاهری آن به صورت کریستالهای سفید می باشد. در آب محلول است و انحلال پذیری آن در آب 20 درجه 73 گرم در 100 میلی لیتر آب می باشد.

در لیموترش و پرتقال وجود دارداسید سیتریک یک هیدروکسی اسید است. هیدروکسی اسیدها گروهی از اسیدهای کربوکسیلیک هستند که یک گروه عاملی هیدروکسیل به آنها افزوده شده است. تاریخچه اسید سیتریک : توسط جابربن حیان در قرن هشتم کشف شد.  دانشمندان قرون وسطی در اروپا در قرن سیزدهم با خواص اسیدی لیمو و آبلیمو آشنا شدنداولین بار در سال 1784 توسط شیمیدان اروپایی از آبلیمو با روش متبلور کردن جداسازی شد.

روش تولید اسید سیتریک

در سال 1893 با کشف کپک پنی سلیوم اسید سیتریک را بوسیله شکر تولید شد . هرچند که تولید میکروبیولوژیکی اسید سیتریک در جنگ جهانی اول ا روش صنعتی مهمی کشف شد که برای توولید اسید سیتریک بسیار کارآمد بود اما مروزه بیشتر اسید سیتریک تولیدی با استفاده از این روش و استفاده از کپک اسپرژیل انجام می گیرد.

تولید اسید سیتریک به کمک کپک آسپرژیل صورت می گیرد .در این روش کپک را روی شکر کشت می دهند  تا اسید سیتریک تولید کند بعد از جداسازی از محلول حاصل اسید سیتریک تولیدی را استفاده از  آب آهک به صورت نمک سیترات کلسیم جداسازی می کنند.سیترات کلسیم در حضور اسید سولفوریک و واکنش با آن  منجر به تولید اسید سیتریک می شود.

کاربرد اسید سیتریک

یک جز اصلی و متابولیت گیاهان و حیوانات است که به دلیل طعم ترش اسیدی مطلوب و حلالیت بالا در آب، پرکاربرترین و گسترده ترین اسید آلی استفاده شده در زمینه صنایع غذایی (%60) و دارویی (70%) می باشد.

خواص اسیدی آن به علت وجود سه گروه عاملی کربوکسی می باشد. یون اسید سیتریک به نام سیترات می باشد. یونهای سیترات بافرهای خوبی برای تنظیم pH هستند. از اسید سیتریک در صنایع مواد غذایی استفاده می شود. این اسید یکی از پر کاربرد ترین محصولات در صنایع غذایی است. این ماده معمولاً به عنوان یک ماده نگهدارنده طبیعی استفاده می‌شود. هنگامی که با غذا مخلوط می‌شود، طعم ترش (اسیدی) به آن را می‌دهد اسید سیتریک را می‌توان به عنوان یک افزودنی در مواد غذایی استفاده کرد. از این ماده به عنوان یک طعم‌ دهنده در ساخت ویتامین C و در تهیه نوشیدنی‌های گازدار استفاده می‌شود.

مصرف اسید سیتریک به تولید مواد غذایی و نوشیدنی ها اختصاص دارد از آن در آب نبات ترش هم استفاده می‌شود - پوشش پودری سفید رنگ آب نبات‌ها اسیدسیتریک است. اسید سیتریک برای تامین ترشی محصولات، حفاظت از اسید اسکوربیک کاربرد دارد. در آماده سازی گوشت، اسید سیتریک را می‌توان به عنوان یک نرم‌ کننده استفاده کرد، به این دلیل که می‌تواند باعث شکسته شدن پروتئین‌های گوشت شود. کاهش pH برای غیرفعال کردن آنزیم های اکسید کننده، عامل اسیدی و آنتی اکسیدان در صنایع غذایی به ویژه در بسیاری از نوشابه ها، محصولات پنیری و قنادی، به عنوان عامل بافری، به عنوان امولسیفایر برای بستنی و پنیر فرآوری شده، به عنوان ماده هم افزا و کمکی برای سایر آنتی اکسیدان ها. 

از آن به عنوان یک عامل تمیزکننده طبیعی هم استفاده می‌شود. در فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی اسید سیتریک برای تنظیم pH  استفاده می شود. این اسید با یون های فلزی در شوینده های موی سر پیوند می دهد اسید سیتریک به دلیل توانایی تشکیل کیلیت با فلزات در ترکیب شوینده ها استفاده می‌شود. این ماده با ترکیب شدن با یونهای فلزی مانع مزاحمت آنها در ترکیب با اجزا تمیز کننده شوینده‌ها می‌شود. گاهی اوقات غلظت بالای اسید سیتریک در شامپو ها باعث آسیب به موها می شود.اسیدسیتریک به راحتی با فلزات و مواد معدنی پیوند برقرار می‌ کند، به همین دلیل برای شیرین کردن آب مفید است.

از آن برای حل کردن زنگ مواد فولادی استفاده می شود. از ترکیب سیترات با فلزات، به دلیل تاثیر کم برای پاک کردن وجرم‌ زدایی دیگ‌های بخاراستیل به طور وسیع استفاده می‌شود. همچنین از محلول بافری اسید سیتریک  به عنوان پاک کننده برای حذف دی اکسید گوگرد از سوخت‌های گازی کارخانجات برق وتصفیه‌ خانه‌ها استفاده می‌شود. همچنین در براق کردن چرم، ترکیبات شوینده بطری، سیمان کف، معرف عکاسی، منسوجات، گچ، چسب، کاغذ، پلیمرها، تنباکو، تصفیه پساب و ... کاربرد دارد.

درواقع اسید سیتریک از تمام ویژگی های اسیدهای معدنی (مانند اسید فسفریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و اسید هیدروکلریک) برخوردار است اما قدرت و شدت آن اندکی کمتر است. 

ویژگی های اسید سیتریک

1. کشور تولید کننده: چین

2. بسته بندی: کیسه 25 کیلویی

3. درصد خلوص: 99.6% و محلول درآب

4. فرمول شیمیایی:  C₆H₈O₇ 

5. جرم مولکولی خشک آن : 192.124g/mol   

6. جرم مولکولی مونو هیدراته آن :  210.14g/mol 

7. دمای ذوب : 153 درجه سلسیوس

8. دمای تجزیه شدن : 175 درجه سانتی گراد

9. انواع اسید سیتریک: اسید سیتریک خشک و اسید سیتریک آبدار (تک آبه یا مونو هیدراته)

10. نام های دیگر : سیتریک اسید ، جوهر لیمو، اسید لیمو