زایلن(Xylene)
زایلن Xylene
با فرمول شیمیایی C8H10 یک ترکیب شیمیایی است که جرم مولی آن 106/16 گرم بر مول می باشد. زایلن مخلوطی چرب و مایع بی رنگ است و اغلب به عنوان حلال در واکنش های شیمیایی در نظر گرفته میشود. سه ایزومر زایلن فرمول مولکولی C8H10 دارند اگرچه فرمول نیمه ساختاری آن C6H4(CH3)2 است. حدود نیم تا یک درصد از نفت خام را زایلن تشکیل میدهد و به مقدار کمتر در گازوئیل و سوخت هواپیما یافت میشود. زایلن سه فرم ایزومری دارد که ایزومر ارتو(o-)، متا(m-)، و پارا(p-) نامیده میشوند. نامگذاری هر ایزومر بر اساس این است که کدام اتم کربن (از حلقه بنزن) به دو گروه متیل متصل است. با شمارش اتم کربن حلقه از یکی از حلقه های متصل به اولین گروه متیل به سمت دومین گروه متیل.
ایزومر o- اورتو ( 1و2 دی متیل بنزن)
ایزومر m- متا (1 و3 دی متیل بنزن)
ایزومر p- پارا (1 و4 دی متیل بنزن)
توسط IUPAC نامگذاری شده است. ایزومرp اغلب به ترفالات اسید اکسید می شود.
زایلن تجاری یا آزمایشگاهی شامل حدود 50-40 در صد m - زایلن ، و بیش از 20 درصد o - زایلن ،p - زایلن و اتیل بنزن است. خواص فیزیکی و شیمیایی ایزومرهای مختلف با هم متفاوت است. در جدول زیر قطبیت و اسیدیته در ایزومرهای مختلف زایلن و هم چنین تولوئن باهم مقایسه شده اند.
|
حلال |
قطبیت |
اسیدیته |
|
متا زایلن |
0/61 |
0/16 |
|
پارا زایلن |
0/61 |
0/16 |
|
ارتو زایلن |
0/61 |
0/51 |
|
تولوئن |
0/65 |
0/12 |
|
بنزن |
0/66 |
0/12 |
تولید
در یونانی xylo به معنی چوب است. زایلن یا دی متیل بنزن یک مخلوط هیدروکربن آروماتیک متشکل از یک حلقه بنزن با دوگروه متیل است که جابجا میشوند. زایلن محصول مهم پتروشیمیایی است که در اثر کربنه شدن زغال سنگ هنگام ساخت سوخت کک تولید میشود. این ترکیب اولین بار توسط یک شیمیدان فرانسوی به نام آگوست کاهور در سال 1850به عنوان یکی از اجزای قطران چوب کشف و جداسازی شد. سالانه چندین میلین تن زایلن در جهان تولید میشود. زایلن در اثر متیلاسیون بنزن و تولوئن نیز ایجاد می شود.
کاربرد
زایلن یکی از حلال های مهمی است که اجزای اصلی نفت خام میباشد. زایلن در صنعت تولید چسب برای کاهش ویسکوزیته و تولید این پلیمر مورد نیاز است. در صنعت تولید پوشش های ضد آب و لوله های خط انتقال زایلن به میزان زیاد مورد استفاده قرار میگیرد.
شستشو ی تجهیزات حمل و نقل شامل تمیز کردن داخل کامیون ها، ریل های راه آهن، ظروف چند وجهی مخازن هواپیما، ظرف رنگ های قدیمی، همه و همه کاربردهای زایلن همانند اتیلن گلایکول و تولوئن میباشد. زایلن ماده خام تولید اتیل بنزن نیز میباشد.
ویژگی های زایلن
1. کشور تولید کننده: ایران
2. بسته بندی: بشکه 185 کیلویی ( اورتو ، پارا و مخلوط)
3. درصد خلوص: 99%
| خصوصیت | مقدار |
|---|