تری اتانول آمین(Triethanolamine)

تری اتانول آمین Triethanolamine

خانواده اتانول آمین ها شامل مونواتانول آمین، دی اتانول آمین و تری اتانول آمین است که طیف وسیعی کاربرد دارند. این مواد شیمیایی ویژگی های الکل ها و آمین ها را با هم دارند به همین دلیل ظرفیت انجام واکنش شیمیایی با هر دو گروه را دارند.

به عنوان یک آمین آلکیل های واسطه هستند و برای تشکیل نمک ها و صابون ها با اسید ها وارد واکنش می­شوند و به عنوان یک الکل ،آبدوست هستند و میتوانند استریزه شوند.

به طور کلی اتانول آمین ها در فرآیند شیرین کردن گاز، به عنوان روان کننده و شوینده، همچنین در صنایع دارویی و کشاورزی مورد استفاده قرار می­گیرد.

 واکنش تولید

ترکیب  اتیلن اکساید و آمونیاک طبق  واکنش زیرمنجر به تولید مونو اتانول آمین می­گردد:

C2H4O + NH3 → H2NCH2CH2OH

دی اتانول آمین و تری اتانول آمین نیز طی واکنش های زیر حاصل می­شوند:

C2H4O + H2NCH2CH2OH → HN(CH2CH2OH)2

C2H4O + HN(CH2CH2OH)2 → N(CH2CH2OH)3

سالانه 300 میلیون کیلوگرم اتانول آمین طی این واکنش ها تولید می­شود.

جدول زیر برخی مشخصات شیمیایی این سه ترکیب را نشان می­دهد.

کاربردها

شیرین کردن گاز(GAS SWEETENING)

مونو اتانول آمین و دی اتانول آمین با کربن دی اکسید دردمای  محیط ترکیب می­شوند و وقتی در معرض دمای بالا قرار می­گیرند تولید گاز اسید و آمین (به منظور استفاده مجدد در این واکنش) تولید می­کنند. متانول آمین در جریان سنتز گاز به منظور تصفیه گاز مورد استفاده قرار می­گیرد و آمونیاک، هیدروژن و کربن مونواکسید تشکیل می­شود. کربن دی اکسید اولین آلاینده ای است که طی این فرایند حذف می­شود. طی واکنش های بعدی، توسط این ماده در تصفیه طبیعی گاز در پالایشگاه کربن دی اکسید و هیدروژن سولفید آلاینده هایی هستند که حذف می­شوند.

نساجی

اتانول آمین ها درفرآیند نساجی به عنوان واکنش حد واسط برای آماده سازی روکش های نخی بادوام و نرم کننده ها کاربرد دارد. صابون های آمینی به دلیل مقدار کم آلکالین  به عنوان ماده پاک کننده ابریشم و پشم مورد استفاده قرار می­گیرند. دی اتانول آمین و این ماده در ساخت رنگ مصنوع ابریشمی نیز به کار می­روند.

خشک شویی

اتانول آمین ها به علت خاصیت آبدوستی در خشک شویی کاربرد عمده ای دارند. نمک های اتانول آمین به علت خواص ضد الکتریسیته و ضد زنگ در زمینه نرم کنندگی منسوجات نیز کاربرد دارند.

فلز کاری

محصولات تجزیه / اضافه کردن اسید عوامل اصلی خوردگی سطح فلزات به خصوص در حضور رطوبت هستند. اتانول آمین ها اغلب به عنوان خنثی کننده اجزای اسیدی در اسپری های روان کننده به منظور جلوگیری از خوردگی به کار می­رود.

مواد آرایشی و بهداشتی

اسیدهای چرب با اتانول آمین خنثی می­شوند. به خصوص تری اتانول آمین برای اوملسیون های روغن در آب امولسی فایرهای بسیار مناسبی هستند. دی اتانول آمین جز مواد معمول تشکیل دهنده شامپو و لوازم آرایشی هستند که موجب ساختارکرمی و کف کردن این مواد می­شوند. کوکو آمید دی اتانول آمین یا روغن نارگیل مورد استفاده در شوینده ها یکی از مشتقات دی اتانول آمین است. دی اتانول آمین ماده اولیه در تولید مورفولین نیز می­باشد.

جدول زیر به اختصار نقش هر یک از سه ماده(مونو،دی و تری اتانول آمین) را در صنایع مختلف نشان می­دهد.

تری اتانول آمین تجاری شامل 15 درصد دی اتانول آمین است.

ایمنی

دی اتانول آمین ها تحریک کننده پوستی است. البته تحقیقات نشان داده استنشاق این ماده در موش ها موجب اختلالات کبد و کلیه می­شوند. ممکن است دی اتانول آمین به نیتروزآمین تبدیل شود که ماده ای بسیار سرطان زا است.