دی کرومات سدیم

سدیم کرومات ترکیبی شیمیایی با فرمول Na₂CrO₄ ، مایعی زرد رنگ و جاذب رطوبت بوده و به فرم های تترا، هگزا و دکا هیدراته وجود دارد. وزن مولکولی سدیم کرومات 161/99g/mol است. این ماده واسطه استخراج سنگ معدن کروم است. سدیم کرومات مانند سایر ترکیبات شش ظرفیتی کرومی بسیار سمی و سرطان زاست.

تولید و واکنش ها

سدیم کرومات در اثر برشته شدن (بو دادن) سنگ معدنی کروم در حضور هوا و سدیم کربنات طی واکنش زیرحاصل می­شود:

Cr₂O₃ + 2Na₂CO₃ + 3/2O₂ → 2Na₂CrO₄ + 2CO₂

پس از این شکل گیری، نمک کروم به سدیم دی کرومات  نارنجی رنگ تبدیل می­شود که پیش ساز بسیاری از ترکیبات شیمیایی است. رفتار اسید-باز

وقتی با اسید واکنش پیدا کند طی واکنش زیر تبدیل به سدیم دی کرومات می­شود:

2Na₂CrO₄ + 2H⁺ → + H₂O + Na₂Cr₂O₇

و اسیدی شدن بیشتر آن منجر به تولید سدیم تری اکساید می­گردد:

Na₂CrO₄ + H₂SO₄ → CrO₃ + Na₂SO₄ + H₂O

سدیم کرومات جاذب رطوبت است و با جذب رطوبت هوا به فرم تترا هیدرات تبدبل می­شود. این ترکیب به آسانی در آب حل می­شود و یون های زرد رنگ کرومات آزاد می­شوند.

حضور یک اسید رقیق موجب می­شود واکنش بالا به سمت راست تغییر کند و محلول از رنگ زرد به رنگ نارنجی در بیاید اگرچه افزودن یک محلول قلیایی موجب می­شود واکنش بالا از چپ به راست انجام شود و رنگ محلول از نارنچی به زرد تغییر کند.

علی رغم این واقعیت که فرم اکسیداسیون کروم در کرومات و دی کرومات 6+ است.بنابراین سدیم کرومات ( Sodium Chromate(VI

عامل اکسید کننده قوی تری از دی کرومات نیست. اگرچه در محلول های قلیایی سدیم کرومات در اولویت است:

نقره کرومات میتواند در اسیدهای یونیزه قوی مثل سولفوریک اسید و نیتریک اسید حل شود اما در اسیدهای یونی ضعیف مثل اتانوئیک اسید قابل حل نباشد (CH₃COOH).

 کاربرد

علاوه بر نقش قابل توجه این ماده در استخراج کروم از سنگ معدنی اش، در صنعت پتروشیمی سدیم بی کربنات عامل مهار خوردگی است. همچنین در صنعت نساجی، برای رنگرزی قابل استفاده است. این ماده نگهدارنده چوب بوده و دارویی تشخیصی است که در تعیین حجم گلبول های قرمز خون نیز موثر است. در در شیمی آلی، کرومات سدیم به عنوان یک اکسید کننده تبدیل الکلهای نوع اول به کربوکسیلیک اسید و الکل ثانویه به کتون استفاده می شود.

سدیم کرومات در صنعت به عنوان منبع مهم تولید ترکیبات کرومی مطرح می­باشد.این ماده به دلیل ایجاد یک غشای محافط روی سطوح فلزی در انواع خنک کننده ها شامل الکل ها و سیستم های خنک کننده آب وجود دارد.

کاربرد­های دیگر شامل فرمولاسیون های رنگدانه، نگهدارنده چوب، رنگ برای رنگرزی پشم، حفاری چاه های نفت و کاتالیزور می­باشد.

با استفاده از کروم 51 ایزوتوپ با نیمه عمر 8/27 روز، محلول کرومات سدیم استریل (VI)  ایجاد می­شود که برای تعیین حجم در گردش گلبول های قرمز، زمان بقای سلولی و ارزیابی از خون از دست رفته  استفاده می شود.

ایمنی

گوارش این ماده و همچنینی تماس پوستی با آن خطرناک است و موجب حساسیت و سوزش چشم ها و پوست می شود.تجزیه حرارتی این ماده موجب تشکیل ماده سمی کرومیوم اکسید می­شود و تنفس گرد و غبار حاصل از این ماده موجب سرفه، عطسه، اسهال، سرگیجه، شوک و آسیب کبد می­گردد.

ویژگی های دی کرومات سدیم

1. کشور تولید کننده: روسیه / هند/ چین

2. بسته بندی: کیسه 25 کیلویی

3. درصد خلوص: 99%