اسید سولفونیک (Sulfonic acid)

اسید سولفونیک Sulfonic acid

اسید سولفونیک یکی از مهم ترین اعضای خانواده ترکیبات آلی گوگرد دار می باشند که فرمول کلی  آن ها (RSO₃H) از یک زنجیره آلی (آلکان) و یک گوگرد و 2 اکسیژن و یک هیدرواکسید متصل به گوگرد تشکیل شده است. اسیدهای آزاد به طور گسترده ای به عنوان کاتالیست در ترکیبات آلی به کار می روند در حالیکه نمک و دیگر مشتقات آن به عنوان واسطه و مواد آغازکننده در ترکیبات مفید هستند.به طور مثال در آماده سازی فنول ها.

کاربرد اسید سولفونیک

این ماده یکی از مواد اولیه شوینده و پاک کننده است. شوینده ها و سورفکتانت ها موادی هستند که شامل مواد متعدد قطبی و غیر قطبی هستند. به طور سنتی، صابون ها که از اسیدهای چرب تولید می شوند سورفکتانت های قطبی هستند. همان طور که پیش از این نیز اشاره کردیم، قدرت پاک کنندگی و کف کنندگی اسید سولفونیک، آن را به یکی از ترکیبات مهم در تولید انواع مواد شوینده و بهداشتی تبدیل نموده است. انواع محصولات شوینده با خاصیت لکه بری و چربی زدایی با استفاده از این ماده تولید می شوند. میزان مصرف اسید سولفونیک در جوامع پیشرفته از اوایل قرن بیستم گسترش یافته و به مرور زمان، کاهش کاربرد صابون ها را به دنبال داشته است. برای مثال سالیانه 2 میلیون کیلوگرم آلکیل بنزن سولفانات به اهداف مختلف تولید شد. لیگنین سولفونات ها که از سولفوناسیون لیگنین حاصل می شود در مایعات و گل حفاری و به عنوان افزودنی در نوع خاصی از بتون مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده به عنوان عامل تولید کننده کف در فرمولاسیون بسیاری از محصولات شوینده، دترجنت های خانگی، پودرهای شستشو، کیک دترجنت، صابون مایع، صابون جامد و … مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربرد گسترده این ماده در صنایع مختلف خصوصا شوینده ها باعث شده که سالیانه حدود 2 میلیارد کیلوگرم آلکیل بنزن سولفانات برای اهداف مختلف صنعتی تولید ‌شود.

برخی از موارد مصرف و کاربردهای اسید سولفونیک عبارت است از:

1. این سورفکتانت یکی از ارزان ترین سورفکتانت ‌های مصرفی در صنایع شوینده می ‌باشد و مهمترین و پر مصرف ترین سورفکتانت در فرمولاسیون شوینده ‌های پودر و مایع می‌باشد.

2. این ترکیب به عنوان عامل پاک کننده، کف کننده و از بین برنده لکه ها در فرمولاسیون بیشتر ترکیبات شوینده مصرف می‌شود.

3. این اسیدها با فرمول عمومی HSO3R، محلول در آب، غیر فرار و جاذب رطوبت هستند و به عنوان عوامل امولسیون کننده، مواد افزودنی و روغن های روان ‌کننده و به عنوان جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی استفاده می‌گردد.

4. به عنوان تامین کننده گروه سولفونیل در رنگ های آنتروکینون استفاده می شود.

5. مواد ضد باکتری سولفاد از سولفونیک اسید تولید می شود که مصرف دارویی دارد.

در صورتی که مقداری از این ماده روی زمین ریخته و در محیط انبار پخش شد، بلافاصله آن را جمع آوری کرده و به محل جمع آوری پسماندهای شیمیایی انتقال دهید. ابتدا با استفاده از دستکش ضایعات آن را جمع آوری کرده و با ماده های خنثی کننده مخلوط نمایید. سپس آن را بسته بندی و دفع کنید. به یاد داشته باشید که محل نگه داری از آن ها پس از دفع ضایعات باید حتما شسته شود. بسته بندی های حاوی اسید سولفونیک را در ظروف درب دار، انبار خشک و خنک، با تهویه مناسب و به دور از منابع تولید گرما، حرارت و جرقه نگهداری نمایید. برای جلوگیری از ورود بخارات اسید سولفونیک به هوای محیط، درب ظرف یا بشکه را پس از هر بار استفاده محکم و بادقت ببندید.