تگزاپون

تگزاپون

تگزاپن یا سدیم لوریل اتر سولفات یک سورفکتانت آنیونیک بر پایه الکل چرب ۱۲ و ۱۴ کربنه می‌باشد. این الکل چرب که عمدتاً در مالزی با منشأ گیاهی تولید می‌شود، پس از ورود به ایران در پتروشیمی شازند اتوکسیله می‌گردد. اتوکسیلاسیون باعث افزایش پایداری کف و بهبود سازگاری آن با پوست دست می‌گردد. پس از اتوکسیله کردن الکل چرب، این الکل وارد کارخانه‌های سولفوناسیون می‌گردد که تعداد انگشت شماری از آنها در داخل کشور وجود دارد. این الکل طی پروسه سولفوناسیون با گاز سولفور تری اکسید واکنش داده و پس از خنثی شدن با سدیم هیدروکسید تبدیل به سدیم لوریل اتر سولفات، تگزاپن یا تگزاپون می‌گردد.

تگزاپن بسته به این که چه مقدار آب داشته باشد، در دو نوع ۷۰ درصد و ۳۰ درصد عرضه می‌گردد. البته تگزاپن را در هر غلظتی نمی‌توان تهیه کرد. به عنوان مثال تگزاپون در غلظت‌های بین ۳۰ و ۷۰ درصد به شدت سفت می‌شود. در حالیکه تگزاپن ۷۰ درصد خمیری و تگراپن ۳۰ درصد مایع ویسکوز است و به راحتی قابل استفاده می‌باشند. تگزاپن ماده‌ای خمیری شکل به رنگ سفید یا زرد کمرنگ است که خاصیت کف کنندگی و پاک کنندگی خوبی دارد. از تگزاپن در طیف وسیعی از محصولات شوینده همچون شامپوها، مایعات دستشویی، مایعات ظرفشویی و … استفاده می‌شود. از ویژگی‌های تگزاپن می‌توان به خاصیت کف کنندگی زیاد آن اشاره کرد. از دیگر ویژگی‌های تگزاپن می‌توان به خواص شویندگی بسیار قوی آن، امولسیون کنندگی، ویسکوز دهندگی و پایداری کف آن اشاره کرد.

توجه داشته باشید که سدیم لوریل اتر سولفات نباید با سدیم لوریل سولفات که SLS نیز نامیده می‌شود، اشتباه گرفته شود. یکی از مزایای تگزاپن نسبت به SLS، تعداد مول های اتوکسیله آن می‌باشد که باعث کاهش تحریک پوست، پایداری کف و تنظیم بهتر ویسکوزیته محصول می‌شود. یکی از مهمترین ویژگی‌های تگزاپن این است که در ترکیب با لورامید و بتایین و نمک سدیم کلرید، به محصول ویسکوزیته و قوام می‌دهد، در حالیکه اسید سولفونیک خاصیت ویسکوز دهندگی زیادی ندارد.

همچنین قیمت تگراپن نسبت به قیمت اسید سولفونیک بسیار بالاتر است. لازم به ذکر است که لورامیدها و بتائین ها در محصولات شوینده به منظور افزایش پایداری کف و ایجاد کف‌های ریزتر استفاده می‌شوند که باعث بهبود عملکرد شستشو خواهند شد. لورامید و بتائین توانایی امولسیون کنندگی و پاک‌کنندگی خوبی نیز دارند .ماده دیگری که در دسته تگزاپن در ایران شناخته می‌شود تگزاپن صدفی است . این ماده در واقع ترکیب تگزاپن، آب و ماده‌ای دیگر به نام اتیلن گلیکول مونو استئارات و گلیکول دی استئارات است که در شرایط تولید ویژه منجر به تولید ماده‌ای سفیدرنگ و صدفی شکل می‌شود که معمولاً برای ایجاد ظاهری شیک‌تر و زیباتر در محصولاتی همچون شامپوها و مایعات شوینده استفاده می‌شود.

خواص تگزاپن

تگزاپن با فرمول شیمیایی NaC12H25SO4 دارای جرم مولکولی ۲۸۸٫۳۸ g mol−۱ و چگالی ۱٫۰۱ g/cm³ است سدیم لوریل اتر سولفات مایعی ویسکوز بی رنگ است ودر دمای 206° C ذوب میشود.این ماده به هر نسبتی در داخل آب حل میشود. از پایداری خوبی در برابر آبهای سخت برخوردار است.

موارد مصرف تگزاپون

تگزاپون به دلیل خاصیت کف زایی خوبی که دارد بعنوان شوینده در محصولات بهداشتی بدن مصرف میشود. کف آن سبک است و غلیظ نمی باشد. در مجاورت چربی ها از بین می رود و به آسانی در آبهای سخت ومعمولی با کف فراوان حل می شود.  در صورت همراهی آن با دیگر مواد فعال سطحی آنیونی، آمفوتریک و غیر یونی کیفیت و میزان کف کنندگی و شویندگی در سطح مطلوبی تامین می گردد.

با افزودنی ها سازگار بوده و خاصیت تحریک کنندگی پوست دارد و با حذف چربی پوست سبب خشکی پوست می گردد. این ماده بدون نیاز به دما دهی و هم زدن با دور بالا با افزودن مواد دیگر در فرمولاسیون جای میگیرد. در تهیه اکثر شوینده ها مثل مایع ظرفشویی و پاک کننده های صنعتی مخصوص کارواش ها و کف شورهای از بین برنده چربی کاربرد دارد. تگزاپون همچنین در تهیه خمیر دندان، صابون ، شامپو و کرم و لوسیون به عنوان ماده کف کننده و پاک کننده استفاده می شود.

تگزاپون صدفی در پروسه‌های سرد به راحتی قابل مصرف بوده و موجب ایجاد موج و یا همان تلألو صدف مانند در شامپو، مایع دستشویی و یا مایعات دیگر می‌گردد.

خطرات تگزاپون

آزمایش های سازمان غذا و داروی ایالات متحده FDA نشان داده است که استفاده از این ماده برای مصرف کننده خطری ندارد . اداره بهداشت و دپارتمان صنایع شیمیایی استرالیا اعلام کرده اند که این ماده با DNA واکنش نمی دهد. اما باید توجه داشت که مانند سایر دترجنت ها سدیم لوریل اتر سولفات هم باعث تحریک پوست و سوزش شدید چشم می شود. مهم‌ترین تأثیر سدیم لوریل اتر سولفات و سایر مشتقات این است که باعث شکسته شدن محافظ رطوبتی پوست می‌گردد و به دیگر مواد شیمیایی اجازه می‌دهد تا به راحتی به زیرپوست نفوذ کند.

تولید تگزاپن

سدیم لورت سولفات از طریق اتکسیل یک الکل چرب نظیر روغن نارگیل به دست می آید. نتیجه این عمل تبدیل شدن به یک نیمه استر اسید سولفوریک می باشد که از طریق تبدیل به نمک سدیم, خنثی سازی می شود.

تقلب هایی که فروشندگان غیر معتبر در فروش تگزاپون انجام می دهند این است که با افزودن مقداری الکل و مواد دیگر درصد خلوص آن را کاهش می دهند و به جای تگزاپون N70 بفروش می رسانند. یا گاهی تگزاپون تاریخ مصرف گذشته را با تگزاپون مرغوب مخلوط کرده و به فروش می رسانند.تگزاپون باید حالتی مثل یک خمیر نسبتا شفاف و یک دست را داشته باشد.

شرایط نگه داری تگزاپون

این ماده باید دور از رطوبت ،واکنش گرهای اکسید کننده قوی نگه داری شود پس در بسته بندی های پلاستیکی یا فولاد زنگ نزن که محکم بسته شده باشند نگه داری میشود ،دما مطلوب برای تگزاپون ۵تا۴۰ درجه میباشد ولی به صورت کلی توصیه میشود در دماهای پایین تر نگه داری شود.

SLS با اثرگذاری روی مولکولهای بدن و پروتئینها، ازطریق تشکیل پل شیمیایی بین بخش‌های محلول در چربی و محلول در آب باعث می‌شود که نیروهای مورد نیاز هیدروفوبیک برای حفظ ساختار پروتئین و مولکول فرو بریزند و این فرایند غیرقابل برگشت است.گرچه هنوز بطور کامل اثرات استفاده SLS در پوست و مصرف مستقیم آن در ایجاد سرطان اثبات نشده‌است[۳] ولی درگزارش منتشر شده آورده شده‌است که این ماده سورفکتانت و محرک قوی برای پوست است.

کاربرد تگزاپن

SLES، SLS و ALS سورفکتانت ها هستند که در بسیاری از محصولات آرایشی برای تمیز کردن و امولسیون خواص آنها استفاده می شود. آنها رفتار مشابه با صابون دارند.